Saygıdeğer Öğretmenlerim,
Gelelim velilerin çözüm talep ettiği, öğretmenlerin çokça dile getirdiği dikkat eksikliği konusuna. “Benim çocuğumda dikkat eksikliği var mı, öğrenme güçlüğü var mı? Sanki bizim çocukta DEHB belirtileri var gibi,” şeklinde velilerin kaygı yaşadığına hepimiz şahit olmuşuzdur.
Türkiye’de yaklaşık 20 milyon çocuktan bir milyona yakınında dikkat eksikliği görüldüğü, uzmanlar tarafından belirtilmiştir. Yüzdelik üzerinden somutlaştırmamız gerekirse Türkiye’deki çocukların yaklaşık %7`sinde, erkek çocuklar da kız çocuklarına oranla dört kat fazla görüldüğü, yapılan araştırmalarda vurgulanmaktadır. Yani ortalama 20 kişilik sınıfta en az bir öğrenci de dikkat eksikliği (DEHB) ya da dikkat dağınıklığı problemi görülmektedir.
Dikkat eksikliği; dikkati belli noktada toplayamama, odaklanamama, sık unutkanlık, eşyaları kaybetme, dikkatsizce hatalar yapma gibi belirtilerle kendisini göstermektedir. Bu belirtilerin altında yatan asıl sebep çocuğun, anlık aklına gelen başka şeyi yapma isteğine engel olamamasıdır. Amerika Psikiyatri Birliğinin yaptığı araştırmaya göre 12 yaşından önce, genellikle 7 yaşından önce bu belirtiler kendisini göstermiş olmalıdır. Daha çok dinamik olan okul ortamında tespit edilir. Dikkat eksikliği yaşayan öğrenciler, sınavlarda kendilerinden beklenen performansı gösteremez veya ödev ve sorumluluklarını yerine getirmede sıkça sorun yaşarlar.
Dikkat eksikliği, kas gelişimi için yapılan antrenmanlar gibi, dikkate dayalı zihinsel egzersizler ile en aza indirilebilir. Bu antrenmanlar sayesinde öğrencide ilgi uyandırmayı başarabiliriz. Esasında dikkat eksikliğinin alt nedeni, ilgi eksikliğidir. Öğrenci öğrenmeye karşı olan ilgisizliği sayesinde derse dikkatini veremez, zihnini toplayamaz. Öğrenmeye karşı uyandıracağımız ilgi sayesinde öğrenci düşünecek, anlamaya ve çözüm bulmaya çalışarak zihnini zorlayacaktır. Zihin zorlandıkça güçlenecek, güçlendikçe zihinde hızlı gelişim sağlanacaktır. Bu ilgi ne kadar erken yaşta uyandırılıp alışkanlık haline getirilirse, hiç şüphesiz dikkat gelişimi o denli etkili ve verimli olacaktır. Ama öğrencinin yaşının ilerlemiş olması, çok geç olduğu anlamına gelmemelidir. Hiçbir zaman geç değildir.
Öğrencilerdeki dikkati geliştirme ve zihinsel gelişimi desteklemek için kullanılabilecek en güçlü araç, oyundur. Gerek sınıf ortamında kullanmak isteyeceğiniz gerekse velilerin evlerinde rahatlıkla uygulayabilecekleri oyunlardan biraz bahsedelim. Öğrenci hayatı tanıma, yaşamı paylaşma gibi birçok değeri, oyun esnasında öğrenir.
Size öğrencideki ilgiyi uyandırarak dikkat dağınıklığına çözüm sunan, kutu oyunlarını tavsiye ederiz. Bunlar dikkati uyandırmanın yanında, öğrencinin zihinsel gelişimine destek vermektedir. Geleneksel kutu oyunlarının başında mangala, satranç, bloklar, yap-bozlar, eşleştirme kartları yer almaktadır. Bunların yanında Tüzder Akıl ve Zekâ Oyunları öğrencinin yaş, ilgi ve becerisine göre bize zengin seçenekler sunmaktadır. Tüzder Akıl ve Zekâ Oyunları, dikkati güçlendiren ve zekayı geliştiren Zet Zekâ oyunlarında bize, oldukça geniş alternatif oyunlar sunmaktadır. Kutu oyunların da colours, the road game, kare tangram ve daha fazlası, öğrencilerin oynarken keyif aldıkları oyunların başında gelmektedir. Daha detaylı bilgi ve oyunlara ulaşmak için linke tıklayabilirsiniz; https://zetzeka.com/
Kaynakları kısıtlı olan sınıflarda veya öğrencilerin arkadaşları ile etkileşimde olmasını sağlamak adına, aynı amaca hizmet eden grup oyunlarından yeri gelmişken söz edelim. Öğrencilerimizin gelişimi için sınırları ve imkanları zorlamalı, farklı alternatifleri de sıklıkla kullanmalıyız.
Hangisi eksik; Öğretmen sınıftan bir öğrenci seçer ve bir dakika boyunca sınıftaki her şeyi incelemesini ister. Devamında öğrencinin sınıftan çıkıp, kapının önünde kendisine seslenilene kadar beklemesini ister. Seçilen öğrenci sınıftan çıktıktan sonra, sınıfta bulunan bir nesne saklanılır ya da farklı diğer nesne ile yerleri değiştirilir. Devamında seçilen öğrenci sınıfa geri alınır ve neyin eksik ya da farklı olduğunu bulması istenilir.
Eşini bul; bu oyun daha çok okul öncesinde uygulanmaktadır. Sınıftaki öğrencilerden okul ayakkabılarını çıkarmaları istenilir. (Okul öncesinde okulda iç ayakkabı kullanılır.) Öğretmen bu ayakkabıları eşlerinden ayırarak, sırasıyla her öğrencinin eşleştirmesini ister.
Hikâye Tamamlama; Okul öncesi ve zorluk derecesine göre ilköğretiminin her kademesindeki öğrencilerin keyifle oynayacağı bir hafıza oyunudur. Öğretmen kısa, bir cümlelik hikâye oluşturma cümlesi kurarak oyunu başlatır. Sırasıyla her öğrenciden hikâyenin başından alarak, atlamadan, her arkadaşının söylediğini hatırlamasını ve en son hikâyeye kendi cümlesini eklemesini ister. Mesela; öğretmen “Duvarı maviye boyanmış bir ev varmış,” der. İlk öğrenci “Duvarı maviye boyanmış bir ev varmış, bahçesinde salıncak varmış,” der. İkinci öğrenci “Duvarı maviye boyanmış bir ev varmış, bahçesinde salıncak varmış. Bu evin kapısından iki çocuk çıkmış,” şeklinde hikâyeyi tamamlamaya devam eder.
Kelime Merdiveni; Hikâye tamamlama oyunu gibi, fakat burada sırasıyla öğrencilerden her defasında söylenen kelimeleri söyleyerek, yeni kelime eklemeleri istenilir.
Görseli hatırlama; Öğretmen sınıfa resim kartları ya da ders kitaplarında görseli zengin olan farklı resimler getirir. Sınıftaki öğrencileri sırasıyla tahtaya alarak, onlara bir dakika boyunda seçtiği resme dikkatle bakmasını ister. Daha sonra resmi kapatır. Öğrenciye resimdeki detaylardan sorular sorarak, öğrencinin dikkatini ölçer.
Nesne saklama; Öğretmen, sınıftan bir öğrenci seçer ve kendisine bir nesne gösterir. Daha sonra sınıftan çıkmasını ve kendisine seslenilene kadar sınıfa girmemesini ister. Seçilen nesne sınıfta saklandıktan sonra, seçilen öğrenci çağırılarak, nesneyi bulması istenilir.
Şekli hatırla; Öğretmen sınıftan bir öğrenciyi seçerek tahtaya alır ve yüzünü sınıfa dönerek beklemesini ister. Bu sırada öğretmen tahtaya yaş grubuna göre farklılık gösterecek sayıda şekiller ya da sayı veya harfler yazar. Yazma işi bittikten sonra öğrencinin yüzünü tahtaya dönmesini, bir dakika boyunca (zaman süresi değişebilir) tahtadaki görselleri dikkatle incelemesini ister. Devamında tekrar yüzünü sınıfa dönmesini isteyerek, bir tane görseli siler ya da yerlerini değiştirir. En son olarak da öğrencinin tekrar tahtaya dönerek farklı olanı bulmasını ister.
Anlatılanı anlama; Öğretmen öğrencilere oldukça detaylı 5 dakikayı geçmeyen bir hikâye anlatır. Sonrasında öğrencilere hikayedeki detaylar üzerinden sorular sorarak, hatırlamalarını ister.
Bunlar ve bunlar gibi daha nice oyunlar, öğrencilerin dikkat ve zekalarını geliştirirken, öğretmenle arasındaki bağıda güçlendirir. Uyum ve ahengi sağlar, öğrencilerin kaynaşmalarına fırsat vermiş olur.
Saygılarımla.
