Saygıdeğer Öğretmenlerim,
Bu yazımızda son zamanlar da adını sıkça duymaya başladığımız Drama dersine değinelim.
Eğitimin temel amacı, bilgiyi nesilden nesile aktarmak kadar, öğrencinin toplumdaki yerini belirlemek, sağlıklı kimlik kazanmasını sağlamak ve sahip olduğu yeteneklerini fark ederek gelişmesidir. Eğitimde tüm bunları gerçekleştirmek için bazı yöntem ve teknikler kullanılır. Drama bu tekniklerden birisidir.
Drama Dersi, adını ilk duyduğumuzda kulağımıza her ne kadar tiyatral bir ders gibi gelse de temelde tiyatro tekniklerinden yararlanarak öğrenciye psiko-motor, duygusal zekâ gelişimi, karar verebilme, estetik duygu bilinci, dil becerileri ve temel yaşam becerilerini kazandıran uygulamalı şahsiyet (değer) eğitimi konusunu kapsamaktadır. İki kelime ile tanımlamamız gerekirse hayatı tanıma diyebiliriz.
Hemen hemen eğitimin her alanında aktif olarak kullanılabilen Drama Eğitimi, öğrenciye deneyimleyerek öğrenme fırsatı tanıyarak tecrübe kazandırmak, zihinde canlandırma yaparak hayal gücünü geliştirmek, Mim sanatı tekniği ile bedeni doğru kullanmak, aktif dinleme ve etkili konuşma teknikleri ile güçlü hitabete sahip olmak, grup çalışmaları ile iş birliği içinde bulunmak gibi becerilerin gelişmesini hedeflemektedir.
Drama dersinin diğer bir amacı, öğrencilerin yeteneklerini geliştirmek, duygusal ifade becerilerini artırmak, karakter analizi yapabilmelerini sağlamak, takım çalışması ve iletişim becerileri gibi kazanımlarını desteklemektir. Esasında bunların hepsi birer temel yaşam becerileridir. Ve çoğu zaman sınıfta bizi sıkıntıya düşüren durumların başında, öğrencilerin temel yaşam becerilerini doğru kazanamamaları gelmektedir. Dolayısıyla drama dersi, bu becerileri öğrencilere kazandırarak birçok soruna çözüm sunmaktadır.
Öğrencilere vereceğimiz doğru drama eğitimi ile yaşadığımız birçok sorunu aza indirebiliriz.
Nasıl mı?
Öğrencilerin yaşanılan durum veya sorunları sahneleyerek deneyimlemeleri ve oyunun sonunda yaptıkları değerlendirmeler ile doğruyu daha net görmeleri sağlanır. Öğrencinin işin içinden çıkamadığı, kendisine karmaşık gibi gelen durumlar daha kolay anlaşılır ve yorumlanır. Özellikle de soyut yaşanılan durumlar somutlaştığı için, olaylar ve durumlar arası bağlantı kolaylıkla sağlanabilmektedir.
Buna ek olarak şunu söylemek isteriz ki; drama eğitimi özellikle oyun sahneleri ile canlandırıldığında öğrencinin milli, manevi ve ahlaki değerlerini büyük ölçüde ortaya çıkarmaktadır.
Peki, bu ne demek?
Eğitimde temel amaç, öğrenciye birey olarak olumlu kimlik oluşturmak, milli ve manevi doğru değerler kazandırarak bunu yaşantısına yansıtabilmesine yardımcı olmak, kendi yeteneklerini keşfetmesini sağlamak, kendine ve karşısındakine saygı duyarak topluma uyumlu olmasını sağlamaktır. Yani birey olan öğrenciyi topluma en iyi şekilde kazandırmaktır. Tüm bunların kazanılmasında drama tekniği öğretmenlere büyük kolaylıklar sağlamaktadır.
Drama Dersinin Teknikleri Nelerdir?
Drama eğitimi kendi içinde birçok yönteme sahiptir. Bunların başında; Eğitici Drama, Piskodrama, Sosyodrama, Analitik Drama, Creative Drama gelmektedir. Bu drama türleri hakkında kısaca bilgi vermemiz gerekirse;
- Eğitici Drama
Eğitici drama, yaşanılan ya da yaşanılma ihtimali olan bir hikâye veya durum üzerinden öğrencilere bir konuyu, değeri veya davranışı öğretmek için kullanılır.
Öğrencinin olaylara empati yapabilmesi için hikâye ile bağ kurabilmesi önemlidir. Eğitici drama başarılı bir hikâye üzerine planlanırsa, öğrenciler olayla bağlantı kurarak deneyim kazanabilir. Hikâye seçimleri, ahlaki değer veya saygı gibi eğitici ve toplumsal açıdan önemli olan konulardan oluşan Terapötik veya Metaforik hikayelerden olabilir. Öğrencinin süreç ve sonuç odaklı veya ana fikir üzerine çıkarım yaparak düşünmesi kendi hayatına uygulama fırsatı bulabilmesi için oldukça önemlidir.
Özellikle ezbere dayalı veya soyut kavramların fazla olduğu edebiyat ve tarih derslerinde aktif olarak kullanılmaktadır.
- Psikodrama
Psikodrama, daha çok öğrencinin duygularını ve iç dünyasını daha iyi anlayabilmesini sağlayan bir drama türüdür. Mesela; Yapılan çalışmalarda öğrenciye, kişide bulunan 7 temel duyguyu doğru tanıması sağlanılır. Böylelikle öğrenciye duygularını, doğru ve kontrollü ifade etmesinde rehberlik edilmiş olunur.
Öğrenci yaşanılan veya yaşanılma ihtimali yüksek olan olayları sahnede canlandırdığında kendisini ve çevresini daha iyi tanımış, sorunlarını sağlıklı görebilmiş ve çözüm yollarını kolaylıkla bulabilmiş olur.
- Sosyodrama
Sosyodrama, öğrencinin sosyal konuları ya da toplumsal durumları anlamlandırma amacıyla, eğitim süreçlerinde sıklıkla kullanılan bir drama türüdür. Örneğin, ayrımcılık, mobbing, toplumsal haksızlık, eşitsizlik gibi konular sosyodrama içerisinde işlenir. Sosyodramada öğrenci, belirli bir rolü üstlenerek olaylara farklı bakış açısıyla ele almaya çalışır ve böylelikle konuya ilişkin derinlemesine anlayış ve farkındalık kazanmış olur. Topluma duyarlı ve toplumsal olaylara karşı sağduyulu olur.
- Analitik Drama
Analitik Drama, öğrencinin çatışmaları, duygusal blokajları veya koşullanmaları daha sağlıklı anlayabilmesi için gerekirse terapötik hikayelerden destek alarak, kendilerini daha iyi anlamalarına yardımcı olur. Öğrencinin içinde yaşadığı karmaşık durum sahnede canlandırıldığında, kendilerini daha iyi ifade edebilmeleri ve konu bütünlüğüne ulaşmaları hedeflenir.
- Creative Drama
Bir durumu veya gerçekleşmesi yüksek bir olayı öyküleştirerek sahne oyunu ile canlandırma sanatıdır. Creative dramada öğrencinin beden dili, hayal gücü, etkili konuşma, dinleme ve algılama becerileri oldukça önemlidir. Çünkü creative dramada amaç, öğrencinin hayal gücünü zenginleştirmek, problem çözme becerisi kazandırmak ve farklı durumlar hakkında farkındalık oluşturmaktır.
Rol yapma, değerlendirme, doğaçlama gibi teknikler kullanılarak öğrencilerden canlandırma yapmaları istenmektedir. Konu bazen bir olay, durum veya anı olabildiği gibi bazen de bir fotoğraf veya obje olabilir. Tecrübeli eğitmen gözetiminde yapılmalıdır. Creative drama öğrencilerin yeni veya farklı durumlara karşı uyum sağlamasını, bununla beraber doğru zamanda doğru tepki vermesini geliştirir.
Creative Dramanın Gelişim Alanları; estetik, creative, eleştirel ve çok yönlü düşünmedir.
Dramada Süreç ve Liderlik Nasıl Olmalıdır?
Tüm drama türlerinde saygı ve nezaket esastır. Dramada tüm konular ve oluşturulan hikayeler akıllıca seçilmelidir. Öğretmen drama dersine başlamadan önce öğrencilere drama dersinin nasıl bir ders olduğuna ve neler yapacaklarına dair mutlaka bilgi vermelidir. Çalışmalar yapılırken adil olunmalı, yorumlama kısmında eleştiriye yer verilmeden, “Oynadığımız oyunun konusunu nasıl değerlendiriyorsunuz?” “Hikayedeki konuda sizin dikkatini çeken neydi?” şeklinde öğrencilerden sadece kendilerine dair yorum yapmaları istenmelidir. Dramada Lider, çalışmanın başında, ortasında ve sonunda öğrencilerin düşünce ve davranışlarını gözden geçirmelerini sağlamak için tartışma arası vermelidir. Bu aşama öğrenciye yeni düzenleme yapmasına yardımcı olacaktır.
İlk drama dersinde lider öğretmen olmalıdır. Sonrasında öğrencilerin liderlik deneyimi kazanabilmeleri için sırayla farklı öğrenciler seçilebilir. Öğretmen lider olan öğrenciye sadece yol göstermelidir. Grup çalışmalarında görev dağılımı, hikâye oluşturulması gibi durumları lider öğrenci organize etmeye çalışmalıdır. Seçilen hikayeler eğitsel veya toplumsal içerikten oluşmalıdır. Dramada sadece hikâye değil zaman zaman farklı obje, araç ve gereçlerden de destek alınabilir. Bu objeleri öğrenci kendi karar çerçevesiyle seçmeli ve oyuna dahil etmelidir.
Öğretmen lider öğrenciye kısa bir başlık veya anahtar kelimesi paylaşarak yol gösterebilir. Fakat tamamen yönlendirme yapmamalıdır. Kendisinde doğal lider olması istenmeli, baskın veya otoriter lider olan öğrenci gözlemlenerek aynalama tekniği ile arkadaşlarını nasıl organize ettiği sorulmalıdır. Bu çalışma ile öğrenci planlı ve programlı çalışmayı, iş birliği ve dayanışmayı deneyimlemiş olur.
Genel anlamda dramayı bir tatbikat gibi görebiliriz. Çocuğun gelecekte yaşanma ihtimali olan olay ve konularda kendi milli-manevi değerleri ışığında nasıl davranacağının tatbikatını yapmasıdır.
Saygılarımla.
