Etkili Problem Çözme Teknikleri

Saygıdeğer Öğretmenlerim,

Düşünce, insanı diğer canlılardan ayıran en belirgin özelliktir. Günümüzde herkes etrafında karmaşık sorunları çözebilme becerisine sahip kişiler olmasına önem vermektedir.

Karmaşık sorunları çözebilmek için bazı becerilere sahip olmak gerekir. Bunlardan bazıları;

• Analitik Düşünmeye Sahip Olma; Bir durumu analiz edebilmek için mantıklı ve eleştirel düşünmeyi becerebilen kişidir.
• Eleştirel Düşünmeye Sahip Olma; Üzerine iyi düşünülmüş, mantıklı kararlar verebilen kişidir.
• İnisiyatif Alabilme; Herhangi bir durum karşısında sorumluluk alabilecek, harekete geçebilecek kişidir.
• Farkındalığı Yüksek Olma; Var olanın dışında, başkalarının fark edemediğini görebilen kişidir.
• Sonuç Odaklı Olma; Kendisini sorun çözmeye odaklayan kişidir.

Peki, bunlar problem çözerken bize nasıl yardımcı olacak?

Yukarıda belirttiğimiz beceriler problemlere karşı çözüm üretebilmemiz için oldukça önemlidir. Burada özellikle üzerinde durmak istediğimiz Analitik Düşünme Becerisidir. İş verenler çalışanlarının, çalışanlar işverenlerinin sorunlarını çözerken analitik akıl yürütme becerisine sahip olmalarını ister. Bununla birlikte mükemmel analitik akıl yürütme becerisine sahip öğretmenler, problemleri değerlendirmek, onları birden fazla açıdan analiz etmek ve verilen koşullarda en iyi sonucu verebilen çözümü bulma konusunda iyi olarak kabul edilir.

Analitik becerilerini kullanabilen bir insanın sorunları anlama ve çözüm yeteneği gelişmiştir. Bu yetenekler her türlü mesleki, sosyal ve entelektüel yaşamımız için son derece önemlidir.

Sonuç olarak birçok insanın analitik becerilerini geliştirebilmeleri için birçok nedenleri vardır. Ancak analitik becerileri geliştirmek çok kolay olmasa da bunun için yapabileceğimiz birçok şey vardır;

• Problem çözmede etkili olabilmek için önceliğimiz matematikle ilgilenmektir. Örneğin; Bir annenin yaşı 45, kızının yaşı 10`dur. Kaç yıl sonra annenin yaşı, kızının yaşının 3 katından 4 eksik olur?

Evet, matematik analitik düşünmeyi sağlayarak, problem çözme becerimize katkıda bulunur. Matematiksel oyunlar problem çözme becerimizi teste tabi tutmanın güzel bir yoludur. Sayı veya kelime türünden çeşitli problemler, beynin bilgiyi analiz eden kısmının harekete geçmesine yardımcı olur.

• Bunlardan bir diğeri Zeka Oyunları oynamaktır. Aslında araştırmalar beyin oyunları gibi aktivitelerin kişiyi, zihinsel olarak daha esnek hale getirebileceğini göstermektedir. Satranç, bulmaca gibi bizi derinlemesine düşünmeye sevk eden oyunlar, problem çözme konusunda kolaylık sağlamaktadır.
• Sosyal gruplara katılma, bize olaylara farklı pencerelerden bakabilmemiz konusunda görüş zenginliği kazandırmaktadır. Hepimiz kendimize benzeyen insanlarla özellikle aynı geçmişe ve yaşama dair benzer görüşlere sahip kişilerle en iyi şekilde geçinme eğilimindeyiz. Ancak sürekli bizim gibi insanlarla iletişim kurmak, düşüncelerimizin biraz tembel olması anlamına gelebilir. Aktif olarak dışarıya çıkmak, sosyal hayatın içinde olmak ve yeni insanlarla tanışmak özellikle de daha çeşitli insanlarla tanışmak, farklı bakış açısı kazanmamızı sağlayacaktır. Duygumuzu, düşüncemizi rahatça ifade edebileceğimiz ortamlara katılarak kendimizi daha iyi ifade edebilir, aynı zamanda analitik düşünme becerimizi güçlendirebiliriz. Örneğin; sınıflarda tartışma grupları bu ortamlara iyi bir örnek olabilir. Çünkü tartışma grupları sayesinde farklı bakış açılarını görme deneyimini elde edebiliriz.
• Bilgileri genişletmek problem çözme becerimizi artıracak diğer bir husustur.

Düzenli kitap okur musunuz?

Takip ettiğiniz online ya da basılı dergiler var mı?

Size fayda sağlayacak bilgi içerikli belgeselleri ne sıklıkla izliyorsunuz?

Yaşadığınız şehirde seminerler, konferanslar, söyleşilere katılma imkânınız oluyor mu?

Herhangi bir konu ile ilgili araştırma yapıyor musunuz?

Sorunları tanımlamak ve çözmek için genellikle kitap okumak, belli mecraları takip etmek, kültürel aktivitelerin içinde olmak ve çeşitli konularda araştırma yapmak gerekir. Ne kadar çok öğrenirsek kendimizi, bilgi dağarcığımızı ne kadar genişletirsek analitik becerilerimizi o denli artırabiliriz.

• Geniş perspektiften bakmak önemli bir diğer husustur.

Ne sıklıkla seyahat ediyorsunuz?

Yurt içi veya dışı gezilerde bulunma imkânınız oluyor mu?

Yapılan bir araştırmada seyahat yapmış ve yaşadığı şehir sınırı dışında herhangi bir yerde yaşamamış kişiler arasındaki farklılıklar incelenmiştir. Araştırma sonucunda seyahat eden insanların sorunları daha farklı bakış açılarıyla düşünebildikleri ortaya konmuştur. Açıkçası herkes seyahat etme imkânı elde edemeyebilir. Ancak yeni bir şeyler yapmak için fırsatlar oluşturup, bu fırsatları değerlendirebiliriz. Aslında burada önemli olan durumu gözlemleme ve düşünme yeteneklerinin çeşitliliğidir.

Yine başka bir araştırma kültürel aktiviteler içinde olanların daha farklı düşünebildiğini ortaya koymuştur. Bu tarz etkinliklerin içinde olmak, durumları daha geniş perspektiften görmemize ve dolayısıyla daha farklı düşünmemize yardımcı olacaktır. Burada farklı insanlarla iletişime geçmek, farklı insanları tanıma imkânı elde etmek en önemli odak noktasıdır.

• Bir diğer önemli husus detaylara dikkat etmektir. Bir problemin tüm ayrıntılarını bilmeden başarılı ve uygulanabilir bir çözüm bulma olasılığınız azdır. Büyük parçalar kadar küçük parçalarda bizim hayatımızda önemlidir. Örneğin; yeni bir sosyal ortam içerisinde insanlarla tanışıyorsanız insanların isimlerine ya da farklılıkların neler olduğuna dikkat edin. Ve aklınızda kalması için çalışın. Başka bir örnek; seyahat ederken farklı detayları ve kültürleri inceleyin. Bu durum sizin girdiğiniz ortamdaki dikkat kabiliyetimizi artıracaktır.
• Hobi edinin.

Yabancı dille aranız nasıl?

Dil, beynin her iki ayrı yarım küresinde de işlev görmektedir. Bu nedenle dil öğrenmek akıl yürütme ve problem çözmenin yanı sıra, analizi kontrol eden alanları da harekete geçirir.

Peki, birey olarak nelere ilgi duyuyorsunuz?

Nelerle vakit geçirmek sizi daha mutlu eder?

İlginizin olduğu şeyleri keşfederek bunlara vakit ayırmak, problem çözme kabiliyetimizi hızlandıracaktır.

• Sorumluluk almaya özen gösterin. Gerek profesyonel hayatınızda gerekse akademik hayatınızda, var olan konumunuzun üstüne daha fazlasını katmaya çalışın. Bu enerjinizi yüksek tutmanızı sağlayacaktır. Böylece karşılaştığınız problem karşısında sorumluluk alma gücüne sahip olmuş olursunuz.

Tüm bunların yanında bilmemiz gereken bir diğer önemli husus, problem çözme ve karar verme sırasındaki engellerin ne olduğudur;

• Bu engellerin ilk başında duygularımız gelmektedir. İsteklerimiz duygularımızı, duygularımız düşüncelerimizi etkiler. Bundan dolayı kararlarımızda duygularımız oldukça etkilidir. Duygularımız problem çözerken en doğru kararı vermemize neden olduğu gibi, bir engel olup hatalı karar vermemize de neden olabilir.
• Bir diğer engel hızlı karar vermedir. Bazen elimizde yeterli bilgi olmasa bile fark ettiğimiz boşlukları doldurma eğiliminde bulunabiliriz. Bunda beynimizin kurduğu bağlantıların etkisi çok fazladır. Bazen de konuyla ilgili çok araştırma yapmadan hemen karar verme eğiliminde bulunabiliyoruz. Bu da bizim çokça hata yapmamıza neden olmaktadır. Bundan dolayı bir problem çözmeye başlandığında alınan bilgilerin güvenilir ve sorumlu olunup olunmadığı gözden geçirilmelidir. Bilgiler konu ile ilgili olabileceği gibi konu ile ilgisizde olabilir. İlgisiz verilere güvenilirse, hatalı çözümler ile karşılaşılabilir.
• Sonuncu engel, iletişim engelleridir. Herkesten en iyisini bildiğinizi düşünmek veya sorunu yanlış anlatmak problem çözmenin önündeki engellerden biridir. Herkesin aynı fikirde olabilmesi için ekip arkadaşlarınızla etkili iletişim kurmanız çok önemlidir.

Saygılarımla.