Saygıdeğer Öğretmenlerim,
İsminden de anlaşılacağı üzere Pozitif Disiplin yaklaşımı, kazan kazan yöntemine oldukça yakındır. Öğrencinin pozitif tavırlarla iletişim kurma, farklı bakış açısı kazanma, müzakere etme, sorumluluk alma, yardım etme, karar verme, problem çözme gibi temel yaşam becerilerini güçlendirmesini amaçlamaktadır. Çünkü yaşam becerisini tam kazanmış bir öğrenci için okuma, yazma ve aritmetik gibi akademik öğrenme durumu, daha kalıcı ve kolay gerçekleşir. Bu yaklaşımı alışkanlık haline getirmek, disiplin sorununu önemli ölçüde azaltacaktır.
Pozitif disiplin tekniğini öğrenen öğretmenlerimiz bu metodu sadece okullarında değil, gündelik hayatlarında da aktif olarak kullanmak isteyeceklerdir.
Yöntemin temelinde öğrencilere temel yaşam becerilerini kazandırmak vardır. Temel yaşam becerileri; iletişim kurma, problem çözme, yardım etme, kendini tanıma, öfke kontrolü gibi becerileri kapsamaktadır. Bu becerileri kazanan öğrenciler insanlarla olumlu ilişkiler kurmayı, sorunları yönetmeyi, çözüm sunmayı, kendini doğru ifade etmeyi, paylaşmayı, sorumluluk almayı, toplumda uyumlu olmayı büyük ölçüde başarmış olur.
Disiplinli sınıf ortamı oluşturmak için öncelikle öğrencilere bu becerileri kazandırabilmeyi hedeflemeliyiz. Bu hedefe ulaşabilmemiz için pozitif disiplin yönteminden faydalanabiliriz.
Pozitif disiplin yönteminin içeriğinde ceza yoktur. Çünkü ceza, öğrenciye kendisini kötü hissettirir. Kendisini kötü hisseden öğrenciden daha iyi olmasını bekleyemeyiz. Sadece öğrenciler değil. Tüm yetişkinlerde kendilerini iyi hissettiklerinde, çok daha iyi işler başarırlar. Dahası çocuklar kendilerine öğretildiği gibi davranırlar. Sürekli cezalandırılan, sınıfta küçük düşürülen, azarlanan öğrenci, insanlarla iletişiminde hep bu dili yani kendisine öğretilen dili kullanacaktır. Bu da disiplin oluşturmada öğretmenleri zorlayan faktördür. Pozitif disiplin yöntemi otoriter öğretmenden, lider öğretmene geçilmesi anlayışını savunmaktadır.
Diyalog kurarak problem çözme yolu en geleneksel ve en etkili yoldur. Bunun için pozitif disiplin uygulamasında iki uygulama önemlidir. 1. Öğrencilerle sınıf toplantısı yapmak, 2. Öğrenci ve velilerin beraber katıldığı, aile toplantısı yapmak.
Gelelim uygulamaya; İşe ilk olarak sınıf toplantısı yaparak başlamalıyız. Toplantıyı gerçekleştirmeden önce şu huşulara dikkat edilmelidir;
- Toplantıda sorunlar dile getirilirken herkesin düşüncelerini değil, hislerini ifade etmesini isteyin.
- Saygı sınırlarının zorlandığı toplantıda, araya yatışma süresi verin. Konuyu gergin ortamda değil, sakin ortamda çözüme kavuşturun.
- Övgü yerine, teşvik söylemleri kullanın.
- Her toplantıda her öğrenciye, sırasıyla söz hakkı verilerek üç tane gündem maddesi belirlemeye çalışın. (İlk toplantıda sayı biraz daha fazla olabilir) Bir toplantıda üçten fazla konuya odaklanmaktan kaçının.
- Problem dile getirilirken isim vererek sorunu dile getirmek yerine “Bir öğrenci sırada arkadaşlarını iterse ne olur, doğru olarak ne yapması gerekir?” şeklinde genel tanım yapılmasını isteyin.
- Sorunlar dile getirilirken ağır ithamlardan, cesaret kıran söylemlerin kullanılmasından kaçının. Bu tür söylemlere fırsat vermeyin. Bunun yerine saygılı ve olumlu olarak destekleyici söylemler kullanılmasına dikkat edin. Mesela; “sözlüden düşük almış olabilirisin. Bu senin biraz daha çalışman gerektiğini gösteriyor. Ama biz seni hala çok seviyoruz. Sen bizim arkadaşımızsın,” şeklinde destekleyici geribildirimler, hem saygıyı oluşturmakta hem de sorunu çözmekte hız kazandıracaktır.
- Çözüm bulma sorumluluğunu öğrencilere bırakın. Çözüm için öğrencilerin fikirlerini sorarak, değerlendirmeyi beraber yapın. Fikir beyan etmeye çekinilen ortamda, sınırlı seçenek sunarak öğrencileri çözüme dahil edin.
- Yapılan hataların öğrenmek için fırsat olduğu dile getirilerek, hataların düzeltilebilmesi için çözümler üzerine konuşulması oldukça faydalıdır. Önemli olan hataların tekrarlanmaması gerektiğidir.
Bu maddelere dikkat ederek yapacağımız sınıf toplantıları, sorunları görüp hızlı çözüme kavuşmasını sağlayacaktır. Sürekli şikâyete gelen öğrencilere “Bu sorununu önümüzdeki sınıf toplantısında dile getirerek, gündem maddeleri arasına alabilirsin” diyerek, sürekli şikâyet sorununu çözüme kavuşturabilirsiniz.
Bu toplantıların sıklığı, ortamı müsait olan sınıfların uygunluk seviyelerine göre farklılık gösterebilir. Fakat en az haftada iki kere yapılmasını tavsiye ederiz. Haftada bir yapılması sorunların birikmesine neden olabilir. İki gün olarak değerlendirilirse bunların Salı ve Perşembe günleri olması, en ideal olanıdır. Genelde Pazartesi-Cuma olarak belirlenmesi düşünülebilir. Fakat hafta başı genelde hafta sonu yapılanlar, cuma günü tüm haftanın birikmiş sorunları dile getirilir. Mümkünse günlük 10 dakikayı geçmeyecek şekilde, her gün yapılması tavsiye edilmektedir. Toplantı sisteminin sınıfta oturması, yaklaşık bir ay gibi bir zaman alabilir. Bu sizin için cesaret kırıcı olmasın. Olumlu değişim, zaman ister.
Disiplin oluşturmaya çalışırken öğrencilere öz kontrolleri kazandırılmalıdır. Bu konuda öğretmenler velilerden yardım isteyerek, öğrenci-öğretmen-veli katılımı ile toplu sınıf konferansı düzenlemelidir. Bu toplantıda öğrencilere sırayla vereceğiniz söz hakkı ile kendini ifade eden öğrenci, kendine güvenecek. Ve dile getirdiği çözüm veya öneriler üzerinde kendisini sorumlu hissedecektir.
Velilerden öğrencileri destekleyen geribildirimler istediğinizi, toplantıdan önce dile getirin. Oturma düzenini öğrencilerin önde, velilerin arkada olacağı şekilde düzenlemeye gayret gösterin.
Bu tür toplantıları deneyimlemeyen öğretmenlerin, önyargıyla karşı çıkabileceklerini anlayışla karşılıyoruz. Fakat iyi giden sınıf toplantısını bir kere bile deneyimleyen öğretmenler, çözüm bulmak için bu yolu tekrardan kullanmak isteyeceklerdir.
Emin olun, öğrencilere bu fırsat verildiğinde, yetişkinlerden daha istekli olarak eğitimin yararına stratejiler düzenleyerek muhteşem çözümler sunmaktalar. Bu toplantıları alışkanlık haline getirdiğinizde, bir oda dolusu çözüm bulan danışmanınız (öğrencileriniz) olduğunu göreceksiniz.
Saygılarımla.
